Nieuwsbrief nummer 85: Deelnemersvergadering 2025 met uitreiking Gemalenpluim 2025 bij It Damshûs in Nij Beets
De jaarlijkse deelnemersvergadering van de NGS vond dit jaar plaats bij het Openluchtmuseum It Damshûs in Nij Beets. Hiervan maakt het Sudergemaal onderdeel uit. Niet verwonderlijk dus, want het is een traditie dat de winnaar van de gemalenpluim in enig jaar, het daaropvolgende jaar de gastheer is voor de Deelnemersvergadering van de NGS.
En in 2024 heeft het Sudergemaal deze gemalenpluim in ontvangst mogen nemen.
De deelnemersvergadering kende ook dit jaar weer een ruime agenda en startte, na een welkomstwoord én mededelingen door onze voorzitter, met een in memoriam voor ons bestuurslid Paul Spaan die begin dit jaar zeer plotseling was overleden tijdens het beoefenen van zijn sport, hard lopen. Paul Spaan hield zich in het bestuur voornamelijk bezig met het project Kennisborging en tevens was hij de vice-voorzitter.
Jaap van Raaij, adviseur van het bestuur en auteur van de Leidraden Kennisborging Stoomgemalen (pilot bij stoomgemaal Mastenbroek) en Dieselgemalen (pilot bij de Antagonist) gaf aan dat dit nu helemaal afgerond is. Het project gaat zich nu richten op de elektrische gemalen. Zoals bekend zit er veel kennis in de hoofden van de mensen, maar is het zeker nuttig om die kennis aan het papier toe te vertrouwen.
Het laatste deel van de Leidraad Kennisborging Dieselgemalen de Antagonist wordt door de voorzitter overhandigd aan de heer Fred Geugjes, voorzitter van de STIBOM, de Stichting Behoud Oude Motorgemalen Voorschoten-Leidschendam/de Antagonist.
Dit deel is in te zien en/of te downloaden van de website van de NGS, www.gemalen.nl.
Daarna volgt een korte toelichting van onze penningmeester Auke Spijksma over de financiën en de Kascontrolecommissie. Ook wordt er een nieuw reservelid voor deze commissie benoemd, namelijk de heer Jos den Hengst van het gemaal Oude Ronde Hoep.
Vervolgens stelde de secretaris het ontwerp Beleidsplan 2026-2030 aan de orde. Dit plan gaf geen aanleiding tot aanvullingen of opmerkingen, wel complimenten voor het gedegen werk.
Tot slot kwamen het verslag van de laatste deelnemersvergadering en het jaarverslag over 2024 aan de orde. Beide punten gaven geen aanleiding tot het maken van opmerkingen.
Eindelijk is het dan zover: de juryvoorzitter van de Gemalenpluim van de NGS, Peter Nijhof, krijgt het woord voor een toelichting over dit onderwerp.
Hij begint meteen met enigszins teleurstellende opmerking, dat het aantal genomineerden dit jaar redelijk beperkt was. Er was slechts 1 indiener namens de waterschappen, te weten het Waterschap Noorderzijlvest met het gemaal De Waterwolf (1920) in Lauwerzijl. Ook namens de stichtingen was het aantal genomineerden wel eens groter. Ook hier betrof het slechts 1 indiener, te weten, Het Gemaal De Hooge Boezem achter Haastrecht (1872) te Haastrecht.
Maar.... er was ook heuglijk nieuws: dit jaar was er een mijlpaal bereikt want de Gemalenpluim werd voor de 10e keer uitgereikt!
Een viertal gemalen waren niet tijdig genoeg ingediend dan wel gaven aanleiding tot het opvragen van nadere informatie waardoor in samenspraak met de jury is besloten deze nominaties door te schuiven naar 2026.
Gemaal De Waterwolf is een rijksmonument en één van de laatste operationele dieselgemalen van deze omvang in Nederland. Het lekkende dak met dakkapellen van dit monumentale landmark in het weidse Groninger landschap rond het Reitdiep vormde een bedreiging voor het interieur door vocht en roestvorming. Dit noopte het waterschap tot de uitvoering van een fors project in 2024-2025. Hierbij werd niet alleen het dak ingrijpend gerenoveerd maar ook de buitengevels (voeg- en metselwerk) en kozijnen, deuren etc. (schilderwerk) werden meegenomen. Dit project was een vervolg op eerdere verbetering en verduurzaming van de verwarming en het luchtverversingssysteem in combinatie met energiebesparing in 2022.
De jury is positief vanwege de omvangrijke renovatie van het dak in het kader van groot onderhoud en lokaal herstel van de buitengevels zoals voeg- en metselwerk, kozijnen en deuren. Door deze veelomvattende aanpak kan dit unieke dieselgemaal in bedrijf blijven voor de waterbeheersing en behouden als herkenbaar landmark in het weidse Groninger landschap.
Ook Gemaal De Hooge Boezem achter Haastrecht is een rijksmonument, in gebruik als museumgemaal. In 2013-2014 werden het interieur en de inrichting van het gemaal aangepakt. De renovatie van het lekkende dak was toen al nodig, maar pas vanaf 2022 kon de voorbereiding van start gaan. De financiering door middel van subsidies, fondsen en sponsors werd in 2023-2024 aangevuld met een crowdfundingsactie in de omgeving waarmee het laatste gat werd gedicht. De uitvoering vond plaats eerste helft 2025.
Naast de ingrijpende restauratie en isolatie van het dak werd ook het binnenklimaat aangepakt. Het verwarmingssysteem is gemoderniseerd en het binnenklimaat sterk verbeterd door een luchtverversingssysteem met warmteterugwinning. Hierdoor is het verblijfsklimaat voor vrijwilligers en bezoekers sterk verbeterd, waardoor alle ruimten nu het hele jaar door gebruikt kunnen worden.
De jury is positief vanwege de ingrijpende renovatie van het dak en de verduurzaming van het interieur, financieel mogelijk gemaakt door een breed maatschappelijk draagvlak in de regio en de belangeloze inzet van vrijwilligers. Hierdoor is zowel het behoud als de museale exploitatie voor de naaste toekomst veiliggesteld.
Beide indieners zijn daarom prijswinnaars geworden van de Gemalenpluim 2025 in de categorie Waterschappen en Stichtingen en mochten de hierbij behorende oorkondes in ontvangst nemen.
 En als laatste onderwerp vóór de lunch was het woord aan Ubbo Elzinga, de voorzitter van het Openluchtmuseum. Hij liet in een mooie presentatie zien waar It Damshûs dagelijks mee bezig zijn.
Na een uitstekende lunch, ons aangeboden door It Damshûs – waarvoor onze hartelijke dank - vertrok het ene deel van het gezelschap per auto voor het middagprogramma naar het Sudergemaal en het andere deel bleef bij It Damshûs om daar kennis te maken met de vroegere "veenhuisjes".
Tot slot willen wij je de bijgevoegde powerpoint presentatie gemaal Caners te Gewande van WS Aa en Maas over gemaal Caners ook niet onthouden. Echt mooi om te bekijken.
Dit is de link: https://docs.google.com/presentation/d/1-Tt91VHP_9uPT-1XbglNwnAovczZowRu/editusp=sharing&ouid=102432032608577097824&rtpof=true&sd=true
Met vriendelijke groet,
De Nederlandse Gemalen Stichting
www.gemalen.nl
|
