Publicaties

Waterschapshuizen in Nederland

Vanaf 1255 hebben waterschappen in laag-Nederland de strijd aangebonden met de dreiging van water.
De bestuurders van de grotere waterschappen werkten vanuit waterschapshuizen, polder- of gemeenlandshuizen. Prestigieuze gebouwen met rijke interieurs op strategische locaties. De grote meerderheid van kleine waterschappen had geen eigen onderkomen en vergaderde thuis, in openbare herbergen of logementen. In 1950 waren er nog ruim 2600 waterschappen.
De Watersnood van 1953 dwong tot een krachtiger en grootschaliger aanpak van de strijd tegen het water. Na een halve eeuw van reorganisaties zijn er nu 21 waterschappen. In deze periode werden voor de vele fusiewaterschappen opnieuw waterschapshuizen ingericht of gebouwd, ook in de hogere landsdelen die lang buiten waterschapsverband vielen.
Waterschapshuizen in Nederland is de eerste landelijke verkenning van een nog onbekende categorie van gebouwd erfgoed met aandacht voor ligging, architectuur en gebruik(ers). Ook behoud en herbestemming komen aan bod. Daarnaast biedt het een cultuurhistorische inkijk in de bijzondere waterschapswereld en het verloop en de perikelen van de grootste bestuurlijke reorganisatie ooit in ons land.

Auteurs: Peter Nijhof en Herman Havekes
Eindredactie: Meindert Schroor
Ontwerp: Frank de Wit
Kaarten: Buro Gom – Jeroen Reith
Register: ISB&Index – Pierke Bosschieter
Lithografie: Benno Slijkhuis, Wilco Art Books
Uitgave: Waanders Uitgevers, Zwolle; 1e druk sept 2024; 218 blz., gebonden, 250 illustraties (kleur).
ISBN 9789462625815 NUR 680

Te bestellen bij Waanders Uitgevers € 34,95
Faradaystraat 19
8013 PH Zwolle

Tussen stoom en stroom

Sinds de late Middeleeuwen vormen bemaling en gemalen onmisbare schakels in het proces van leefbaar en bewoonbaar maken van de Nederlanden. Vanaf de intrede van de mechanische bemaling heeft de aandrijving van gemalen plaatsgevonden door achtereenvolgens stoom, verbrandingsmotoren en elektromotoren. De verbrandingsmotor, eens zo belangrijk, behoort inmiddels tot het verleden. Het hiermee uitgeruste gemaal dreigt daardoor te verdwijnen en daarmee ook waterschapserfgoed met een grote cultuurhistorische waarde. Dit rijk geïllustreerde boek documenteert de rol van dit gemaaltype als onderdeel van de Nederlandse bemalingsgeschiedenis. Van de vroegste ontwikkeling van de verbrandingsmotor tot de laatste stand van de techniek worden de diverse toegepaste typen en soorten en hun fabrikanten voor het voetlicht gebracht en aan de hand van voorbeeldgemalen besproken. Er wordt apart aandacht besteed aan de ontwikkeling van het onderhoud en de bediening van deze installaties en de menselijke aspecten daarvan.

Auteurs: Daan van Rijn, Rutger Polderman en Jaap van Raaij
233 blz., gebonden, geïllustreerd (kleur), 
isbn 978-90-8704-687-3,  €29,00  
Uitgegeven: 1e druk nov 2017

Te bestellen bij:
Uitgeverij Verloren
Torenlaan 25, NL-1211 JA  Hilversum
tel. 035-6859856, fax 035-6836557
Bestel hier

Het water de baas

Een populair groots boek over Geschiedenis van de mechanische bemaling in Nederland.

Nederland zoals wij dat nu kennen, is in een periode van vele eeuwen op het water veroverd. Eerst met behulp van sluizen, later met molens en vanaf de negentiende eeuw met gemalen. Het Water de Baas is het eerste complete overzichtswerk dat specifiek ingaat op de geschiedenis van die mechanische bemaling in ons land. Het rijk geïllustreerde boek begint met een overzicht van de Nederlandse waterhuishouding door de eeuwen heen. Daarna volgt een uitgebreide beschrijving van de ontwikkeling van de technieken om het land met behulp van machines droog te maken en te houden: van het stoomgemaal in de negentiende eeuw tot het elektrische gemaal van nu. Daarbij wordt apart aandacht besteed aan belangrijke innovaties van Nederlandse ontwerpers en aan de fabrikanten, leveranciers en bouwers. Het boek wordt besloten met een blik in de toekomst. Voor ons Nederlanders blijven gemalen namelijk van levensbelang.

Auteurs: Rutger Polderman en Daan van Rijn,
368 blz., gebonden, geïllustreerd (kleur), 
isbn 978-90-8704-147-2,  €39,00
Uitgegeven: 1e druk juni 2010

Te bestellen bij:
Uitgeverij Verloren
Torenlaan 25, NL-1211 JA  Hilversum
tel. 035-6859856, fax 035-6836557
Bestel hier

De NGS Gemalen Gids

Het bevat de geschiedenis van de NGS, noemt de sponsors en vermeldt:
-gemalen van aangesloten stichtingen
-gemalen van aangesloten stichtingen/waterschappen
-de actuele stand van de inventarisatie 
-en bevat een actuele kaart van de waterschappen
De hoofdstukken bevatten prachtig materiaal met foto’s van de gemalen, een kaartje van de geografische liggen en een omschrijving van de stichting van de installaties, de situering, het gebouw.
Bij de inventarisatie wordt ensemble en waardestelling vermeld.
Het geheel is uitgevoerd met uitneembare bladen in een A5 multomapringband.
Latere actualiseringen kunnen worden ingevoegd.
Aantal exemplaren: 500

De gemalengids is niet meer leverbaar. De informatie in deze uitgave staat grotendeels op deze website.

"Gemalen…het behouden waard"

"Gemalen... het behouden waard"  is een inventarisatie en selectie uit bijna 1600 gemalen. Voor de selectie zijn criteria ontwikkeld en vastgelegd, waaraan een waardering werd toegekend om gemalen met een schijnbaar vergelijkbare kwaliteit al of niet in de selectie te kunnen opnemen. De uiteindelijke selectie bevat 44 gemalen. De publicatie telt een gelimiteerde oplage van 2000 stuks.

Met behulp van fondsen van de projectsponsoren:
34 waterschappen,
Nederlandse Waterschapsbank,
Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
Rijkswaterstaat,
NUON,
VSB-fonds,
Tauw b.v.

Deze uitgave is niet meer leverbaar, maar nog wel als digitale kopie hier te downloaden.

"Gemalen… als het water deert"

In september 1995 publiceerde de Nederlandse Gemalenstichting (NGS) in samenwerking met het Projectbureau Industrieel Erfgoed (PIE) het rapport Gemalen als het water deert. Toen werd al aangegeven dat daarmee pas een eerste stap was gezet in de richting van het door de NGS nagestreefde doel: een inventarisatie van het complete Nederlandse gemalenbestand met daaraan gekoppeld een relatieve waardebepaling op basis van hierop toegespitste criteria om te komen tot een collectie van voor de bemalingsgeschiedenis representatieve en daarmee voor behoud in aanmerking te brengen gemalen. 

Ook dit boek is niet meer beschikbaar, maar wel nog in digitale vorm beschikbaar.
Het is hier te downloaden.