Stichting en installaties 
De gemalen Pontons oost en west zijn in 1967 gesticht naar ontwerp van het Technisch Bureau van de Unie van Waterschapsbonden NV. Ze bestaan elk uit twee drijvende stalen pontons, waarin de motor en de pompeenheid zijn ondergebracht. Via de scharnierende persleiding en een daarop gemonteerde loopbrug zijn de pontons verbonden met het dijklichaam. Elk ponton is uitgevoerd met een door Hubert vervaardigde horizontale onderwaterschroefpomp die direct wordt aangedreven door een Heemaf elektromotor. De capaciteit bedraagt twee maal 140 m³ per minuut voor de Oude Wetering en twee maal 125 m³ per minuut voor de Zandwetering. De opvoerhoogte is variabel.

Situatie en ensemble
Het gemaal bevindt zich op de kruising van de Soestwetering, waarop het gemaal loost, de Zandwetering en de Oude Wetering. Feitelijk betreft het twee afzonderlijke gemalen; één gemaal met twee pontons voor de Oude Wetering en één met twee pontons voor de Zandwetering. In de Soestwetering bevindt zich bij het gemaal tevens een stuw.

Behuizing
Het gemaal bestaat uit een vier drijvende stalen pontons die via een stalen persleiding scharnierend zijn verbonden met een betonnen landhoofd op stalen damwanden in de dijk langs de Soestwetering. De buitenhoofden zijn uitgevoerd in beton. Aan de voet van de dijk bevinden zich de stalen kast voor de elektronische regeleenheden.

Waardestelling
Gemaal Pontons in voor de geschiedenis van de bemaling in Nederland van belang als voorbeeld van een uniek en innovatief pompconcept, dat recentelijk weer meer in de belangstelling is komen staan. De waarde wordt versterkt door de nog geheel in oorspronkelijke staat verkerende technische opzet en de markante en duidelijk herkenbare landschappelijke ligging in het buitengebied van Wijhe.