Stichting en historie
Boezemgemaal De Helsdeur is in 1973 in gebruik genomen. Het ontleent zijn naam aan de geul naar zee die in het verlengde ligt van het Nieuwe Diep en het Marsdiep. Het gemaal zorgt samen met het Zaangemaal in Zaandam, voor de bemaling van de Schermerboezem waarop circa 1.150 km2 polder- en duingebied loost. De hoofdtoevoer naar het gemaal verloopt via het Noord-Hollandskanaal. Geloosd wordt op Het Nieuwe Diep, dat via de Nieuwe Haven in open verbinding staat met het Marsdiep. Oorspronkelijk was het gemaal uitgerust met vier Pannevis schroefcentrifugaalpompen met betonnen slakkenhuis. Deze werden via Flender haakse tandwielkasten aangedreven door Brons 6 GB dieselmotoren. De capaciteit was 4 x 600 m3 per minuut bij een opvoerhoogte van 1,25 m. Daarnaast kon via vier kokers naast de pompen onder vrij verval geloosd worden.
Naast technische veroudering van de dieselmotoren en het ontbreken van voldoende reserveonderdelen ontstond omstreeks 1997 ook de noodzaak tot capaciteitsvergroting. Dit heeft geleid tot een gefaseerd uitgevoerde, in 2000 afgeronde renovatie van het gemaal. Hierbij zijn de elektrotechnische en besturingsinstallaties geheel vernieuwd, zijn de aandrijvingen vervangen door frequentiegeregelde Siemens elektromotoren en zijn nieuwe, aangepaste BSV 280 pompwaaiers geplaatst. Een en ander met als resultaat 50% capaciteitsverhoging.
Zoutvang en zoutscherm
Bij het gemaal is er sprake van zoutwaterstromen uit verschillende richtingen. Daarbij speelde bij de bouw ook nog de te verwachten zoutwaterstroom uit de pal ten westen van het gemaal te bouwen nieuwe Koopvaarders Schutsluis. Om dit zout op te vangen en zo de vorming van een zouttong in het Noord-Hollandskanaal te beperken, werd het gemaal zo dicht mogelijk bij de zoutbronnen gesitueerd. Ook moest rekening gehouden worden met een voor de zoutbestrijding optimale vormgeving van de toestroming, zonder daarbij de scheepvaartbelangen uit het oog te verliezen. In overleg met het Waterloopkundig Laboratorium te Delft werd een zogenoemde zoutvang ontworpen; een verdieping van de bodem van het instroomkanaal tot NA P -10,0m, waar de normale bodemdiepte op NA P -7,0 m ligt. Deze zoutvang wordt aan de gemaalzijde begrensd door een zoutscherm. De onderkant van dit scherm ligt op een zodanige diepte dat slechts een smalle spleet – ordegrootte 2,0 m – boven de bodem van de zoutvang vrij blijft. Op deze manier wordt het zoete (lichtere) water tegengehouden en het zwaardere zoute water bij lozen of malen het eerst afgevoerd. Berekend was dat bij deze lozingsmethode nog gemiddeld een debiet van 4 m3/sec aan zoet water nodig was om de zouttong op het Noord-Hollandskanaal tot op 10 km van Den Helder te beperken. Bij de tot dan toe enige aanwezige mogelijkheid van spuien met de beide sluizen was dit 10 m3/sec.
Voor de constructie van het zoutscherm werden een drietal alternatieven onderzocht; geheel van staal, geheel van beton en de uiteindelijk gekozen combinatie van beton en staal en/of polyester. Bedacht moet worden dat destijds het construeren met glasvezel gewapend polyester nog in de kinderschoenen stond en er dus sprake was van een revolutionair ontwerp. Wat betreft de kosten bleken de alternatieven elkaar nauwelijks te ontlopen. Omdat de voorkeur uitging naar een in hoogte verstelbare constructie (waarmee de hoogte van de doorstroomspleet gewijzigd kon worden om zodoende de werking van het zoutscherm te optimaliseren) werd gekozen voor een gedeeltelijk in gewapend beton en gedeeltelijk met glasvezel versterkt polyester uitgeveorde constructie. De verstelbaarheid van het 4,10 m hoge polyester stroomgeleidingsscherm werd bepaald op 50 cm naar boven en 50 cm naar beneden (met sprongen van 10 cm). Het vaste gedeelte, met een overspanning van 40 m en een hoogte van 5,35 m, is uitgevoerd als kokerligger van voorgespannen beton. Om opeenhoping van drijvend vuil vóór het scherm te voorkomen, zijn in de kokerligger drie afsluitbare vuildoorlaatopeningen gemaakt. Het drijvende vuil wordt met behulp van drie eveneens van gewapend polyester gemaakte halfcirkelvormige vuilgeleidingsschotten naar deze openingen geleid.
Uitgebreid zoeken in de database