Het stoomgemaal Winschoten is in 1878 gesticht door het toenmalige Waterschap Reiderland. Het staat op de plaats van een in 1877 als gevolg van blikseminslag afgebrande windwatermolen. Het gemaal lag aan het Beersterdiep en bemaalde het zogeheten “zesde onderdeel” van het waterschap Reiderland. De situering is door het dempen van het Beersterdiep in 1971 en het afdammen van de waterinlaat ingrijpend gewijzigd. Hierdoor is het gemaal, ondanks dat de installatie in werkende staat verkeert en water kan verzetten, niet meer functioneel inzetbaar.
De installatie bestond uit twee houten vijzels met een diameter van 1,80 m en 1,60 m, met een capaciteit van respectievelijk 62 en 55 m3/min. bij een opvoerhoogte van 2,50 m. De aandrijving vond plaats door middel van een ééncylinder horizontale stoommachine met een vermogen van 126 pk van Machinefabriek D.H. Landeweer te Martenshoek met een Cornwall ketel. In 1929 werd deze installatie vervangen door een Heemaf SKA elektromotor met een vermogen van 90 kW. De houten vijzels werden in 1948 vervangen door één grotere stalen vijzel, fabrikaat Spaans, met een capaciteit van 120 m3/min. In 1895 werd het gemaal uitgebreid met een tweede stoommachine, eveneens van Landeweer. Dit was een tandem-compound machine met een vermogen van 175 pk., ook met een Cornwall ketel. Hiermee werden twee vijzels aangedreven met een totale capaciteit van 120 m3/min. De nu nog aanwezige schoorsteen is toen ook gebouwd. De ketel van deze installatie werd in 1935 vervangen door een Lancashire ketel van Ten Horn uit Veendam. In 1963 volgde vervanging van deze beide vijzels door één stalen vijzel, fabrikaat Spaans, met een capaciteit van 180 m3/min.
Het gemaal werd in 1971 buiten gebruik gesteld. In 1983 werd de “Stichting tot behoud van de Groninger Stoomwerktuigen” opgericht die het gemaal voor een symbolisch bedrag van het toenmalige waterschap Reiderzijlvest overnam. In 1989 werd de laatste restauratie voltooid en was het gemaal teruggebracht in de toestand van 1929. Op de plaats van de vroegere kolenloods bevindt zich nu een nieuw gebouwd bezoekerscentrum. De naast het gemaal gelegen dienstwoning is bewaard gebleven.