Stichting en historie
Het 68 kilometer lange Wilhelminakanaal is gelegen tussen de Zuid-Willemsvaart bij Beek en Donk en de rivier de Amer bij Geertruidenberg. Het kanaal werd gegraven tussen 1910 en 1923 om de verbinding tussen de toen opkomende industriesteden Tilburg en Eindhoven en de Rotterdamse haven te verbeteren. In het kanaal werden vijf sluizen aangelegd, die genummerd zijn met het Romeinse cijfer I tot en met V. Bij de sluizen I tot en met IV bevindt zich een gemaal. De sluiscomplexen III en IV zijn beschermd als rijksmonument. Het ontwerp voor de vrijwel identieke gemalen werd geleverd door Van Hasselt & De Koning.
Het in 1922 gebouwde gemaal IV bestaat uit een betonnen pompkelder, waarin twee liggende centrifugaalpompen van Jaffa Utrecht zijn geplaatst. Deze worden direct aangedreven door twee draaistroom-elektromotoren van Elektrotechnische Industrie Smit-Slikkerveer, die verticaal zijn opgesteld in de op de begane grond gelegen machineruimte. Daarboven is er een entresol, waar de door Heemaf vervaardigde schakelkasten en transformatoren zijn geplaatst. De gebouwen zijn vormgegeven in een traditionele architectuur met baksteen metselwerk en een pannengedekt dak, dat bestaat uit een steil zadeldak met daartegen een flauwer hellend lessenaardak. De gevels bevatten smalle en hoge vensters met stalen en houten kozijnen. De machineruimte op de begane grond is voorzien van een tegelvloer en een lambrisering van gefacetteerde, bruin en wit geglazuurde keramische tegels.
Situatie, functie en bedrijfsvoering
Het gemaal bij sluis IV diende voor het op peil houden van het tussen sluis IV bij Haghorst en sluis V bij Lieshout gelegen pand van het Wilhelminakanaal in perioden van droogte. Het gemaal bevindt zich even ten zuidwesten van de schutsluis aan het benedenpand van het Wilhelminakanaal. Het ligt op een eilandje tussen het eigenlijke kanaal en een daarlangs gelegen omloopkanaal, waarin zich een spuisluis bevindt. Het gemaal pompt het water vanuit het lage kanaalpand op en loost dit via lange persleidingen op het hoge kanaalpand, even ten oosten van de sluis. Het is echter slechts sporadisch gebruikt en staat inmiddels al vele jaren stil. Daardoor is de gehele installatie in vrijwel oorspronkelijke toestand bewaard gebleven.
Uitgebreid zoeken in de database