Stichting en installaties
Het gemaal is gebouwd in de periode 1968 -1971 en vernoemd naar Abraham Kroes, van 1932 -1944 heemraad en daarna tot 1967 dijkgraaf van de Zuidplaspolder. De stichting is het resultaat van een gezamenlijke inspanning van de besturen van de Polder Prins Alexander en van de Zuidplaspolder.
Het gemaal is voorzien van vier schroefcentrifugaalpompen met betonnen slakkenhuizen. Twee pompen met een capaciteit van 150 m3/min. en 250 m3/min. bij een opvoerhoogte van 9,00 m. bij hoogwater, vormen de polderbemaling. Twee pompen met een capaciteit van 250 m3/min. en 200 m3/min. bij een opvoerhoogte van 4,50 m. bij hoogwater, dienen voor de bemaling van de boezem. De pompen voor de boezembemaling worden aangedreven door een dieselmotor, fabrikaat De Industrie type 6231 met een vermogen van 450 pk. en een elektromotor, fabrikaat Smit-Slikkerveer type VDMU 80/35, vermogen 236 kW. De pompen voor de polderbemaling worden aangedreven door een dieselmotor, fabrikaat De Industrie type 8241,vermogen 720 pk en een elektromotor, fabrikaat Smit-Slikkerveer type 110/47, vermogen 320 kW.
De overbrenging vindt bij de diesels plaats via haakse tandwielkasten, bij de elektromotor van de boezembemaling via een rechte tandwielkast. Voorts maakt een centrale vacuüminstallatie, noodzakelijk voor het vacuüm zuigen van de 80 meter lange persleidingen, deel uit van de installaties.
Situatie en ensemble
Het gemaal is gelegen aan de uit de 13e eeuw daterende dijk langs de Hollandsche IJssel. In de nabijheid bevindt zich de in 1829 gebouwde Snelle Sluis, het eerste werk voor de droogmaking van de Zuidplas. Het gemaal bemaalt de boezem van de Polder Prins Alexander en de Zuidplaspolder en daarnaast een deel van de laatstgenoemde polder rechtstreeks. Het opgepompte water wordt geloosd op de Hollandsche IJssel. De vier persleidingen, die het water naar de rivier voeren, zijn geïntegreerd in een ca. 80 m. lange betonnen aanloopbrug, welke het gemaal verbindt met de weg op de dijk. In de nabijheid, zij het niet als zodanig tot het ensemble behorend, bevindt zich nog het oorspronkelijke boezemgemaal Van Gennep uit 1876, thans in gebruik als woonhuis.
Gebouw
De onderbouw bestaat uit een gewapend betonnen bakconstructie waarin de toevoerkanalen en de pompslakkenhuizen zijn opgenomen. Daarboven bevindt zich de pompenkelder. Hierop rust de bovenbouw van het gemaal, welke bestaat uit twee bouwmassa’s met een rechthoekige plattegrond. De beide bouwdelen lopen in elkaar over maar hebben een ongelijk aanlegniveau. In het laagste deel bevindt zich de polderbemaling en in het hogere deel is de boezembemaling gehuisvest. Aansluitend aan het hogere bouwdeel bevindt zich de eerder genoemde betonnen aanloopbrug annex persleidingkoker. De draagconstructie bestaat uit een betonskelet, ingevuld met in Noords verband gemetselde rode baksteenwanden met qua afmetingen bescheiden raampartijen. Het gebouw is afgedekt met een met mastiek afgewerkt betonplaten dak.
Waardestelling
Het gemaal Abraham Kroes is voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland van groot belang als voorbeeld van de zeldzame situatie waarbij polder-en boezembemaling in één complex zijn verenigd. De toepassing van gecombineerde diesel-en elektrische aandrijving is een voor de tijd van de stichting geëigende keuze. De nabijheid van de sluis en de ongeschonden omgeving dragen bij aan de waardestelling.
Uitgebreid zoeken in de database