Stichting en installaties
Het gemaal De Poel is gesticht in 1920 door het toenmalige hoogheemraadschap Waterland, als opvolger van het uit ca. 1880 daterende stoomgemaal dat iets verder landinwaarts bij de samenkomst van de Ooster Ee en De Poel was gelegen. De installatie bestaat uit twee tweezijdig aanzuigende centrifugaalpompen, fabrikaat Stork-Jaffa, met een capaciteit van 260 m3/min. elk bij een opvoerhoogte van 1,10 m. De aandrijving vond oorspronkelijk plaats met twee ASEA elektromotoren. Deze zijn in 1998 vervangen door twee Siemens elektromotoren, type draaistroommotor, met een vermogen van 132 kW.
Het gemaal is in maart 2023 buiten bedrijf gesteld, na de opening van het nieuwe gelijknamige gemaal.  

Situatie en ensemble
Het gemaal bemaalt de boezem van Waterland en is gelegen aan De Poel. Lozing vindt plaats via de daar aanwezige uitwateringsluis, welke van oorsprong dateert van vóór de stoombemaling, op de Gouwzee. Het gemaal vormt over een grote afstand de enige bebouwing langs de Waterlandse Zeedijk en is, mede door zijn ligging, samen met het aan de overzijde van de weg hoog in de dijk gelegen gemetselde uitstroomwerk, een zeer beeld bepalend element.

Gebouw
Op de gewapend betonnen onderbouw, waarin zich de instroming naar de pompen en de perskokers bevinden, staat een gemetselde bovenbouw met een rechthoekige plattegrond, welke is verdeeld in een machineruimte in één bouwlaag, een kleine dienstruimte en een transformatorruimte. De dragende wanden zijn opgetrokken met bruinrode, in halfsteens verband gemetselde baksteen. In de gevels zijn een aantal hoge smalle glas in lood vensters opgenomen. Het gebouw is voorzien van een flauw hellend met mastiek afgewerkt schilddak dat rondom eindigt in een brede fors overstekende houten bakgoot. De oorspronkelijke dakbedekking heeft uit dakpannen bestaan.

Waardering
Het gemaal De Poel is van belang voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland als nagenoeg ongewijzigd voorbeeld van een boezemgemaal met door elektromotoren aangedreven centrifugaalpompen. De markante ligging en de van grote afstand herkenbaarheid als gemaal vormen een extra waarderingselement.