Stichting en installaties
Het in 1956 in gebruik genomen gemaal Wortman is genoemd naar dr. ir. H. Wortman, van 1919 tot 1929 directeur-generaal der Zuiderzeewerken en later voorzitter van de Zuiderzeeraad. De installatie van het door de Dienst der Zuiderzeewerken en architect D. Roosenburg ontworpen gemaal bestaat uit vier centrifugaalpompen met betonnen slakkenhuis, elk met een capaciteit van 500m3/min bij een opvoerhoogte van 6.00m. De aandrijving vindt via haakse tandwielkasten plaats door vier Stork-Hesselmann zevencilinder dieselmotoren met een vermogen van 1000 pk elk. Aanvankelijk bestond de installatie uit drie pompen. De in het ontwerp voorziene mogelijkheid voor het plaatsen van een vierde pomp werd reeds enkele jaren na de ingebruikname van het gemaal gerealiseerd.

Situatie en ensemble
Het gemaal bemaalt de Lage Afdeling van Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland (opp.ca.54.000 + 43.000 ha.) en loost op het Markermeer. Van het complex maken verder deel uit een scheepvaartsluis (de Noordersluis) en enige (voormalige) dienstwoningen. De aanvankelijk aanwezige bovengronds geplaatste brandstofopslagtanks en opslagloods zijn inmiddels vervangen door een ondergrondse brandstofopslag.

Gebouw
Op de gewapend betonnen onderbouw, met daarin opgenomen de zuig- en de perskokers en de pompslakkenhuizen, is de bovenbouw bestaande uit een aantal blokvormige massa’s geplaatst. De hoofdmassa welke de motorenhal vormt bestaat uit één bouwlaag. Aan één zijde van de grote hal bevinden zich, in twee bouwlagen de diverse neven- en dienstruimten. De bovenbouw is opgetrokken als betonskelet met afwisselend baksteenvulling en aluminium (vroeger stalen) glaspuien. Deze afwisseling zorgt voor een fraaie en evenwichtige compositie. De machinehal heeft een mastieken zadeldak, de nevenruimten zijn gedekt met een plat mastieken dakconstructie met forse overstekken. In de machinehal bevinden zich wandschilderingen en een plastiek van Paul Grégoire. De oorspronkelijke architectuur is ongeschonden.

Waardestelling
Gemaal Wortman is van grote betekenis voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland als gaaf voorbeeld van een groot, door dieselmotoren aangedreven, poldergemaal met centrifugaalpompen met betonnen slakkenhuizen. Aan deze waarde dragen de nabij gelegen sluis en dienstwoningen en in het bijzonder de waardevolle architectuur naar het initiële ontwerp van D.Roosenburg bij. In samenhang met de situering is het complex bij uitstek herkenbaar als gemaal. In 2015 is aan het gemaal de Gemalenpluim van de Nederlandse Gemalenstichting toegekend.